Sporcu Ölümlerini Önlemede Seattle Kriterleri: EKG Taramasında Modern Yaklaşım

Ani kardiyak ölüm (AKÖ), genç sporcularda nadir görülmesine rağmen meydana geldiğinde son derece yıkıcı sonuçlara yol açar. Günümüzde sporcularda ani ölümlerin büyük bölümü altta yatan sessiz kardiyovasküler hastalıklardan kaynaklanır ve pek çok vakada ilk belirti maalesef ölüm olur. Bu nedenle riskli sporcularda hastalığı “belirti vermeden” yakalayabilmek, koruyucu kardiyolojinin temel hedeflerinden biridir.

Ancak genç ve yoğun antrenman yapan sporcularda fizyolojik adaptasyonlar nedeniyle EKG bulguları sıklıkla normal popülasyondan farklıdır. Bu da geçmişte sporcuların EKG’lerinin yanlış pozitif sonuçlarla (gereksiz ileri tetkikler) veya yanlış negatif yorumlarla (riskli olgunun atlanması) değerlendirilmesine neden olmuştur. İşte **Seattle Kriterleri**, bu sorunu çözmek için uluslararası uzmanlar tarafından geliştirilmiş, sporcu EKG’sinin standart bir biçimde yorumlanmasını sağlayan kapsamlı bir rehberdir.

Seattle Kriterleri Nedir?

Seattle Kriterleri (Seattle Criteria for Electrocardiogram Interpretation in Athletes), genç sporcularda görülen EKG değişikliklerini iki ana gruba ayıran, uluslararası kabul görmüş bir temel rehberdir:

**Fizyolojik** (normal varyant)
**Patolojik** (hastalık düşündüren)

İlk olarak 2013 yılında yayınlanmış, daha sonra 2017 ve 2020 revizyonlarıyla geliştirilmiştir. Amaç, EKG taramalarının duyarlılığını artırmak, ancak bunu yaparken yanlış pozitif oranını düşürmektir. Böylece hem gereksiz ekokardiyografi/MRG testleri azaltılır hem de riskli sporcuların atlanma ihtimali minimuma iner.

Seattle Kriterleri Neden Gereklidir?

Sporcularda yoğun antrenman sonucu vagal tonus artar, kalpte yapısal adaptasyon meydana gelir ve kalp odacıkları fizyolojik olarak genişleyebilir. Bu adaptasyonlar EKG’de normal popülasyona göre farklılık gösterir. Örneğin **sinüs bradikardisi**, **erken repolarizasyon** ve **artmış QRS voltajı** sporcularda oldukça sık görülür ve genellikle normaldir.

Ancak patolojik sayılabilecek bazı bulgular, Hipertrofik Kardiyomiyopati, ARVC veya kanalopatiler gibi ölümcül durumların habercisi olabilir. Seattle Kriterleri, işte bu kritik ayrımı standardize eden en güvenilir rehberlerden biridir.

Seattle Kriterlerine Göre “Normal” EKG Bulguları

Bu bulgular fizyolojik adaptasyon olarak kabul edilir; genellikle ileri inceleme gerekmez:

1. Sinüs Bradykardisi (30–60/dk): Artmış vagal tonus nedeniyle sporcularda sık görülür.
2. Sinüs Aritmisi: Solunumla ilişkili kalp hızı değişiklikleri belirgindir.
3. Erken Repolarizasyon: Özellikle V2–V5 derivasyonlarında ST yükselmeleri tamamen fizyolojik olabilir.
4. İzole Artmış QRS Voltajı: Sol ventrikül hipertrofisi voltaj kriterleri yapısal hastalık anlamına gelmez.
5. Sağ Dal Bloğu Benzeri Bulgular (Incomplete RBBB): Yaygın ve benign bir bulgudur.
6. Diğer Normal Varyantlar: J nokta elevasyonu, hafif sağ aks sapması ve 1. derece AV blok (PR: 200–400 ms arası).

Seattle Kriterlerine Göre “Anormal” EKG Bulguları

Bu bulgular patolojik kabul edilir ve ek inceleme (Eko, MRG, Holter vb.) gerektirir:

1. T Dalga İnversiyonu: Özellikle V2–V3 sonrası ters T dalgaları kardiyomiyopati şüphesini artırır.
2. Patolojik Q Dalgaları: Geniş ve derin Q dalgaları miyokard hasarı göstergesi olabilir.
3. ST Segment Depresyonu: İskemi veya kardiyomiyopatilerle ilişkili olabilir.
4. Kompleks Ventriküler Aritmiler: Sık PVC, çift yönlü VES veya NSVT epizodları araştırılmalıdır.
5. İleri Atriyoventriküler Blok: Mobitz tip II veya 3. derece AV blok mutlaka araştırılmalıdır.
6. Pre-eksitasyon (WPW Patern): Delta dalgası ve kısa PR segmenti patolojik kabul edilir.
7. Uzamış QT Aralığı: QTc ≥ 470 ms (erkek) veya ≥ 480 ms (kadın) kanalopatileri düşündürür.
8. Epsilon Dalgası: ARVC açısından kritik bir alarm bulgusudur.

Seattle Kriterleri Sporcu Ölümlerini Nasıl Azaltır?

Seattle Kriterleri sayesinde yanlış pozitif EKG oranları **%15–20 seviyelerinden %3–4 seviyelerine** düşmüştür. Bu durum, hem gereksiz endişeyi ve maliyeti azaltmış hem de patolojik bulguların yakalanma oranını artırmıştır.

Avrupa ve Avustralya’daki geniş kapsamlı spor tarama programları, EKG’yi bu kriterlere göre yorumlayan merkezlerde sporcu ölümlerinin **%60’a varan oranda** azaldığını ortaya koymuştur.

Sporcu Tarama Programlarında Önerilen Yaklaşım

Anamnez + Fizik Muayene: Aile öyküsü, senkop ve nöbet hikâyesi sorgulanır.
Kriterlere Uygun EKG Yorumlaması: Spor kardiyolojisi konusunda eğitimli uzmanlarca değerlendirilir.
İleri Tetkik: Anormal bulgu varsa Ekokardiyografi, Kardiyak MRG veya efor testi uygulanır.
Yarışma Kararı: Riskli sporcuların takibi ve gerekirse müsabakalardan uzaklaştırılması planlanır.

Sonuç

Seattle Kriterleri, sporcu sağlığının korunmasında ve ani ölümlerin önlenmesinde EKG taramalarının temel dayanak noktasıdır. Fizyolojik adaptasyonlarla gerçek riskleri ayırt etmedeki başarısı, modern spor hekimliği ve kardiyolojisinin en büyük kazanımlarından biridir.

Kaynaklar

Drezner JA et al. “Interpreting the Athlete’s ECG: Current State and Future Perspectives.” British Journal of Sports Medicine, 2017.
Sharma S, Papadakis M. “Modern Electrocardiographic Interpretation in Athletes.” European Heart Journal, 2018.
Marek J et al. “Seattle Criteria for ECG Interpretation in Athletes.” Journal of Electrocardiology, 2014.